Fiat Panda ma 40 lat. Taka mała, a taka duża

Panda była wszechstronnym towarzyszem w podróży lub pracy. Bezklasowym autem. Jeździli nim rolnicy, robotnicy i szef Fiata Gianni Agnelli. Powstała w wersji cabrio, elektryczna, a nawet z napędem wodorowym. Teraz obchodzi swoje 40. urodziny.

Publikacja: 23.03.2020 23:06

Fiat Panda ma 40 lat. Taka mała, a taka duża

Foto: moto.rp.pl

Rok 1980 – przez Polskę przewinęła się fala strajków, PKP wycofało z użytku ostatni egzemplarz parowozu, amerykańska telewizja informacyjna CNN rozpoczęła emisję, Ronald Reagan został wybrany 40. prezydentem USA, a film „Sprawa Kramerów” otrzymał pięć Oskarów. Włoska motoryzacja była w doskonałej formie. Pierwsza generacja Lancii Delty zdobyła tytuł samochodu roku, a na rynku pojawił się zupełnie nowy Fiat Panda. Auto zaskoczyło dziennikarzy i ekspertów obserwujących branżę. Prezentacja Fiata Pandy miała miejsce czterdzieści lat temu w rzymskim Pałacu Kwirynalskim, w której wziął udział ówczesny włoski prezydent Sandro Pertinim. Już ten fakt pokazuje, że kiedyś premiery nowych modeli były ważnym i doniosłym wydarzeniem.

""

Fiat Panda 45. Pierwsza generacja z 1980 roku.

Foto: moto.rp.pl

Prace nad projektem rozpoczęto już latem 1976 roku. Fiat przekazał nowo narodzonej wówczas firmie stylistycznej Italdesign, założonej przez Giorgetto Giugiaro i Aldo Mantoani, ideę projektu samochodu, która została ukończona w ciągu kilku tygodni z początkową nazwą „Zero”. Niedługo potem obaj projektanci rozpoczęli współpracę z biurem technicznym Fiata, gdzie opracowano projekt podwozia z napędem na przednie koła, oznaczonym „Progetto 141”. Już we wczesnym etapie projektowania porzucono 5-drzwiową wersję nadwozia. Projekt Pandy był bardzo prosty. Karoseria miała niecodzienne proporcje. Szerokość i wysokość auta były niemal identyczne (338 cm długości, 146 cm szerokości i 145 cm wysokości). Dla zmniejszenia kosztów produkcji przyjęto proste kształty nadwozia z jak najmniejszą liczbą wytłoczeń. Zrezygnowana z klasycznych klamek, które zastąpiło wgłębieniem w drzwiach. Pomysł przyjął się na tyle dobrze, że zastosowano go również w trzydrzwiowej wersji Uno w 1983 roku. Giugiaro opisał swoje pomysły na koncepcję Fiata Pandy we włoskim dzienniku „La Stampa” w lutym 1980 r. w następujący sposób: „Panda jest jak para dżinsów: prosta, praktyczna odzież bez ozdób , racjonalna i zoptymalizowana do określonego celu.”

""

Fiat Panda 30.

Foto: moto.rp.pl

Panda gotowa była pod koniec 1978 roku jednak jej produkcja musiała zostać opóźniona z powodu strajków związków zawodowych, które rozpoczęły się w styczniu 1979 r. Spór trwał kilka miesięcy, ale ostatecznie osiągnięto porozumienie, które obejmowało m.in. produkcję nowego modelu w fabryce Termini Imerese oraz w fabryce Autobianchi di Desio. Pojawiły się dwie wersje silnikowe nazwane po prostu „30” za cenę 3 970 000 lirów i „45” za 4 702 000 lirów. Komora silnika została zaprojektowana w taki sposób, aby umożliwiała zabudowę jednostki napędowej zarówno poprzecznie lub wzdłużnie. Polakierowany w kolorze nadwozia wlot powietrza dla Pandy 30 znajdował się po prawej stronie, a Pandy 45 po lewej stronie. W ciągu następnych dwóch miesięcy zebrano ponad 70 000 zamówień. Panda osiągnęła sukces.

""

Fiat Panda 30.

Foto: moto.rp.pl

Wnętrze było równie oryginalnym projektem co karoseria Fiata. Minimalizm, nowoczesność i pomysły, które zrywały z jakimkolwiek schematem. Dolna część deski rozdzielczej stała się jedną długą półką, przednie siedzenia i tylna kanapa składane były tak, że tworzyły płaską przestrzeń co oznaczało, że można było zmienić samochód w prowizoryczne łóżko. Panda był jednym z najbardziej racjonalnych i genialnych projektów w historii motoryzacji bez nutki fanaberii. Panda miała służyć wszystkim jednak ze szczególnym uwzględnieniem użytkowników na włoskich wsiach. Projektant Giorgietto Giugiaro oświadczył, że specyfikacja ładowności bagażnika została ustalona w taki sposób, aby móc w nim przewozić dwie duże, 50 litrowe butle wina. Panda szybko stała się jednym z najlepiej sprzedających się samochodów we Włoszech.

""

Foto: moto.rp.pl

""

Foto: moto.rp.pl

W 1983 roku Fiat rozpoczął współpracę z austriacką firmą Steyr-Puch, która opracowała dla Pandy układ napędu na cztery koła. Panda 4×4 wprowadzona została na rynek w czerwcu 1983 roku. Była wyposażona w silnik o pojemności 965 cm3 i mocy 48 KM pochodzący z modelu Autobianchi A112. Był to pierwszym mały samochód z z napędem 4WD. Według legendy model 4×4 powstał na życzenie szefa Fiata Giovanni Agnelli, który poprosił o mały samochód z napędem na cztery koła, aby dotrzeć do swojej chaty narciarskiej w St. Moritz. Model można było wybrać ze specjalną skrzynią biegów z krótszym pierwszym biegiem. W normalnych warunkach ruszało się z drugiego biegu, a piąty bieg miał takie samo przełożenie co czwarty w normalnej Pandzie. Steyr-Puch wyprodukował cały układ napędu na cztery koła, a montaż na wzmocnionym nadwoziu odbywał się w sycylijskiej fabryce Termini Imerese.

""

Fiat Panda 4×4. Model po pierwszej modernizacji.

Foto: moto.rp.pl

W lipcu 1984 roku wyprodukowano milionową Pandę. Dwa lata później model otrzymał gruntowną modernizację. Oficjalnie nazywano go na włoskim rynku Panda Supernova. Nastąpiły nie tylko zmiany wizualne, ale i techniczne. Silniki zyskały większą pojemność i moc (769 cm3, 34 KM, 999 cm³ 45 KM i 50 KM w 4×4 ). Do oferty trafił również diesel o mocy 37 KM i pojemności 1301 cm³. Zmieniono konstrukcję tylnego zawieszenia, z piórowych na nowocześniejsze. Kolejna modernizacja miała miejsce w 1991 roku. Panda dostosowała się do rodzinnego stylu Fiata z tamtego okresu. Do marca 1997 r. wyprodukowano 3 900 000 egzemplarzy Pandy. Z drobnymi poprawkami żyła do 5 września 2003 roku kiedy ostatnie egzemplarze wyjechały z fabryki Mirafiori. W ostatnich miesiącach produkcji model wciąż znajdował się we Włoszech na szczycie sprzedaży samochodów miejskich.

""

Fiat Panda po pierwszej gruntownej modernizacji w 1986 roku.

Foto: moto.rp.pl

""

Kolejne odmłodzenie modelu miało miejsce w 1991 roku

Foto: moto.rp.pl

Inne wersje pierwszej generacji Fiata Pandy

W latach 1980–1986 hiszpański Seat budował licencjonowaną wersję nazwaną Seat Panda. Auto było identyczne z oryginalną Pandą. Po 1986 roku skończyło się partnerstwo Seat-Fiat, w wyniku czego Panda (podobnie jak inne licencjonowane pojazdy Fiata) musiała zostać nico zmieniona i przemianowana na Seata Marbella.

""

Budowany na licencji w latach 1980–1986 Seat Panda.

Foto: moto.rp.pl

""

Seat Marbella to też Panda. W tej formie budowana była po 1986 roku.

Foto: moto.rp.pl

W latach 1990-1998 Fiat produkował w pełni elektryczną wersję Pandy Elettra. Była to normalna Panda z zabudowanymi silnikami elektrycznymi zasilanymi akumulatorami ołowiowymi. Baterie po części spakowane były pod przednią maską jak i pod podłogą bagażnika oraz w miejscu tylnej kanapy. Dlatego Elettra miała tylko dwa siedzenia. W idealnych warunkach zasięg elektrycznej Pandy wynosił 100 km. Prędkość maksymalna wynosiła 70 km/h. W 1992 r. ołowiowe akumulatory zastąpiono niklowo-kadmowymi. Model kosztował ponad dwa razy więcej niż normalna Panda.

""

Fiat Panda Elletra.

Foto: moto.rp.pl

""

Foto: moto.rp.pl

Pierwsza wersja Pandy Van została wprowadzona w 1986 roku. Oferowana była zarówno z silnikami benzynowymi jak i wysokoprężnymi. Pojemność bagażnika wynosiła w zależności od wersji od 750 do 810 litrów. Model z większym bagażnikiem nie miał tylnych okien i posiadał dobudowane przedłużenie tylnej części karoserii z czarnego tworzywa.

""

Fiat Panda Van.

Foto: moto.rp.pl

Po 23 latach produkcji pierwszej generacji Pandy swój nowy model Włosi początkowo nazwali Gingo (od maja do lipca 2003 roku). Jednak po interwencji Renault, które oskarżyło Fiata o wymyślenie nazwy, która jest zbyt podobna do Twingo szybko wrócono do sprawdzonej Pandy. Produkowana w Polsce Panda II oferowana była wyłącznie z pięciodrzwiową karoserią. W 2004 roku auto zdobyło tytuł „Samochodu Roku”.

""

Gingo to była początkowa nazwa dla drugiej generacji Pandy.

Foto: moto.rp.pl

""

Druga generacja Fiata Panda nosi wewnętrzne oznaczenie fabryczne Fiat 159.

Foto: moto.rp.pl

Również druga generacja Pandy, oferowana po 2003 roku doczekała się użytkowej odmiany Van, któtra pojawiła się kilka miesięcy po premierze auta. Panda Van oferuje 1000 litrów pojemności i 505 kg ładowności. Przedział ładunkowy jest odgrodzony kratką od dwumiejscowego pasażerskiego. Panda Van była dostępna z silnikami benzynowymi 1.1 i 1.2 FIRE oraz z silnikiem wysokoprężnym 1.3 Multijet.

""

Dwumiejscowa, użytkowa Panda Van z 1000 litrowym bagażnikiem.

Foto: moto.rp.pl

W 2004 roku Fiat zaprezentował nową generację Pandy 4×4. W przeciwieństwie do zwykłego modeli wersja z napędem na wszystkie koła wykorzystuje podwyższone podwozie i wzmocniony układ jezdny. Napęd w normalnych warunkach przenoszony jest niemal w całości na koła przednie. Dopiero po utracie przyczepność automatycznie moc trafia również do tylnej osi. Nadwozie zachowało te same kształty, ale ma zupełnie nowe przednie i tylne zderzaki ze specjalnymi osłonami, które nadają typowy terenowy wygląd. Druga generacja Pandy 4×4 była dostępna z dwoma silnikami: 1,2 litra, 60 KM oraz z dieslem o pojemności 1.3 l. Panda 4×4 była najlepiej sprzedającym się autem terenowym we Włoszech w latach 2006-2008. Od lipca 2008 roku stosowane w napędzie 4WD sprzęgło wiskotyczne zostało zastąpione przez złącze elektrohydrauliczne Haldex. Oferowane były dwie odmiany tego modelu:
1 – Wersja podstawowa z zdecydowanie słabym wyposażeniem seryjnym ze stalowymi felgami, niepomalowanymi zderzakami.
2 – Model o dodatkowym oznaczeniu Climbing, w który wyróżnia się przede wszystkim malowanymi zderzakami ze spacjalnymi osłonami.

""

Rzadko spotykana podstawowa wersja Pandy 4×4.

Foto: moto.rp.pl

""

Fiat Panda 4×4 Climbing.

Foto: moto.rp.pl

""

Przeniesienie napędu w Fiacie 4×4.

Foto: moto.rp.pl

W 2005 roku na salonie samochodowym w Bolonii zaprezentowano jeszcze jedną terenową odmianę – Fiat Panda Cross. Model otrzymał odmienną stylizację przodu i tyły nadwozia, nakładkę na dach i szerokie listwy na bokach nadwozia. Jedynym dostępnym silnikiem był 69 konny Multijet, auto było oferowane wyłącznie z napędem na obie osie. W przeciwieństwie do wersji podstawowych Panda Cross była czteroosobowa.

""

Fiat Panda Cross.

Foto: moto.rp.pl

""

Fiat Panda Cross.

Foto: moto.rp.pl

Pod koniec 2006 roku zaprezentowano najmocniejszą Pandę jaka była oferowana – 100 HP. Był to model, który odwoływał się do włoskich sportowych maluchów, takich jak Mini De Tomaso czy Autobianchi A112 Abarth. Nadwozie Pandy został nieco obniżone, zmodyfikowano zawieszenie, skalibrowano bardziej precyzyjnie układu kierowniczy. Karoseria otrzymała większe wloty powietrza, masywniejsze zderzaki, tylny spoiler dachowy, boczne listwy, chromowaną rurę wydechową. Pod maską znalazł się silnik 1,4 litra o mocy 100 KM. Popracowano również na wnętrzem. Wmontowano nowe fotele przednie o lepszym trzymaniu bocznym, sportowe zegary, w miejsce przycisku City (uławia parkowanie) powędrował klawisz Sport, który zapewnia szybszą reakcję przepustnicy oraz  bardziej precyzyjną pracę wspomagania. Panda 100HP ma masę własną zaledwie 975 kg. Przyspiesza od 0 do 100 km/h w czasie 9,5 sekundy i osiąga prędkość 185 km/h.

""

Fiat Panda 100HP

Foto: moto.rp.pl

""

Wnętrze Fiata Pandy 100HP.

Foto: moto.rp.pl

Panda Hydrogen z zerową emisją spalin z 2005 roku to jeden najciekawszych prototypów zbudowanych na bazie Fiata Pandy. Projekt powstał przy wsparciu włoskiego Ministerstwa Badań i Środowiska i Unii Europejskiej. Napędzany wodorem model oparty jest na technologii ogniw paliwowych. Paliwo, gazowy wodór, jest przechowywany pod ciśnieniem 350 barów w zbiornikach o pojemności 68 litrów zamontowanych pod podłogą. Wytworzona energia zasila silnik elektryczny bez udziału baterii. Panda Hydrogen wytwarza moc 50 kW i może osiągnąć prędkość maksymalną 130 km/h. Zasięg podczas jazdy po mieście miał wynieść około 200 km. Wyprodukowano kilkanaście prototypów Pandy Hydrogen. Trzy z nich trafiły do eksploatacji we włoskim mieście Mantova. Z technicznego punktu widzenia jest to następca dwóch modeli koncepcyjnych Fiata zbudowanych w 2001 i 2003 roku – Seicento H2.

""

Fiat Panda Hydrogen.

Foto: moto.rp.pl

Panda Marrakech została zaprezentowana podczas Salonu Samochodowego w Genewie w 2003 roku. Był to prototyp, który przyjął mechanikę Pandy 4×4 z karoserią w stylu Buggy.

""

Fiat Panda Marrakech.

Foto: moto.rp.pl

""

Fiat Panda Marrakech.

Foto: moto.rp.pl

""

Fiat Panda Marrakech.

Foto: moto.rp.pl

Rok 1980 – przez Polskę przewinęła się fala strajków, PKP wycofało z użytku ostatni egzemplarz parowozu, amerykańska telewizja informacyjna CNN rozpoczęła emisję, Ronald Reagan został wybrany 40. prezydentem USA, a film „Sprawa Kramerów” otrzymał pięć Oskarów. Włoska motoryzacja była w doskonałej formie. Pierwsza generacja Lancii Delty zdobyła tytuł samochodu roku, a na rynku pojawił się zupełnie nowy Fiat Panda. Auto zaskoczyło dziennikarzy i ekspertów obserwujących branżę. Prezentacja Fiata Pandy miała miejsce czterdzieści lat temu w rzymskim Pałacu Kwirynalskim, w której wziął udział ówczesny włoski prezydent Sandro Pertinim. Już ten fakt pokazuje, że kiedyś premiery nowych modeli były ważnym i doniosłym wydarzeniem.

Pozostało 94% artykułu
Parking
Mazda CX-5 – wszystko, co dobre, ma swój koniec
Materiał Promocyjny
Ukryj auto, odzyskaj spokój i przestrzeń
Parking
Międzynarodowy dzień dbania o samochód
Parking
Opel Roks-e: Tylko do miasta
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Parking
Nowa Kia Sportage zaprojektowana specjalnie dla Europy