Strefy Czystego Transportu – spójrzmy na fakty

W miastach duszących się od spalin Strefy Czystego Transportu są jedynym obecnie dostępnym rozwiązaniem dającym nadzieję na zmniejszenie emisji z transportu. Tam, gdzie wprowadzono takie strefy i wyeliminowano z ulic bardzo stare pojazdy odnotowano niższe poziomy zanieczyszczeń pyłami i tlenkami azotu – pisze Filip Jarmakowski z Polskiego Alarmu Smogowego w polemice z tekstem Szczepana Mroczka.

Publikacja: 06.02.2024 17:55

Strefy Czystego Transportu – spójrzmy na fakty

Foto: AdobeStock

Dyskusja o Strefach Czystego Transportu w Polsce powinna opierać się na faktach: badaniach zdrowotnych i pomiarach jakości powietrza. Na razie emocje biorą górę.

11 stycznia 2024 w Rzeczpospolitej ukazał się artykuł dotyczący unieważnienia uchwały w sprawie powstania Strefy Czystego Transportu (SCT) w Krakowie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny.

Wymowa artykułu wskazuje, że SCT nie mają przełożenia na stan środowiska, w tym na poprawę jakości powietrza — są one obciążeniem dla osób gorzej sytuowanych, a prawdziwym celem wdrażania takich rozwiązań jest eliminowanie samochodów z miast.

To twierdzenia niezgodne z prawdą nie tylko w odniesieniu do krakowskiej Strefy Czystego Transportu, ale też większości istniejących obszarów tego rodzaju w Europie. Żadna z takich Stref nie doprowadziła też do redukcji ruchu ulicznego nie mówiąc o eliminacji aut z ulic. Doprowadziła natomiast do poprawy jakości powietrza.

Założenia SCT przyjęte w Krakowie od początku były liberalne – od lipca 2024 roku mogłyby po Krakowie przemieszczać się samochody osobowe z napędem benzynowym spełniające normę Euro 1 oraz z silnikiem diesla spełniające normę Euro 2. Najstarsze spełniające te wymagania samochody miałyby odpowiednio 32 i 28 lat

Czytaj więcej

Biedronka ma szanse zostać liderem elektromobilności w Polsce

W drugim, bardziej restrykcyjnym etapie wchodzącym w życie od lipca 2026, krakowska SCT wprowadzała kolejne ograniczenia: co najmniej norma Euro 3 dla samochodów benzynowych (samochody nawet 26 letnie) oraz Euro 5 dla samochodów z silnikiem Diesla (samochody 16 letnie).

Dodatkowy zapis krakowskiej uchwały dotyczył samochodów rejestrowanych po 1 marca 2023, które miały spełniać wymogi drugiego etapu SCT.  Trudno uznać takie samochody za auta nowoczesne czy luksusowe z perspektywy roku 2024 i tym bardziej roku 2026. Nie są też one z pewnością po za zasięgiem gorzej sytuowanych mieszkańców miasta, co można sprawdzić na popularnych portalach aukcyjnych. Uchwała przyjęta została w listopadzie 2022 roku, dając tym samym wystarczającą ilość czasu mieszkańcom na dostosowanie się do jej wymogów.

Raport Najwyższej Izby Kontroli

Odnosząc się do kwestii ekologii i jakości powietrza – jego wpływ na zdrowie człowieka jest bezsporny, na co zwróciła uwagę między innymi Najwyższa Izba Kontroli publikując pod koniec roku 2020 informację o wynikach kontroli „Eliminowanie z ruchu drogowego pojazdów nadmiernie emitujących substancje szkodliwe”, w której jasno stwierdzono: „(…) 2019 r. na polskich drogach zginęło blisko 2,9 tys. osób. Według raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) z 2019 r. z powodu zanieczyszczenia środowiska w Europie co roku dochodzi do ponad 400 tys. przedwczesnych zgonów. W Polsce ponad 40 tys. rocznie.

Podobną opinię przedstawili lekarze i naukowcy reprezentujący Koalicje Lekarzy i Naukowców na Rzecz Zdrowego Powietrza: Obecnie dysponujemy już mocnymi dowodami na to, że narażenie na komunikacyjne zanieczyszczenia powietrza, takie jak dwutlenek azotu i ozon oraz na pył zawieszony wiąże się z większym prawdopodobieństwem nasilenia objawów astmy. Powoduje to także zwiększoną ilością przyjmowanych leków oraz większą liczbą pobytów w szpitalach.

Autor artykułu sugeruję również większą ekologiczność starych samochodów z perspektywy śladu węglowego – nowe samochody to kolejne tony CO2 wypuszczone do atmosfery. Argument ten nie ma jednak nic wspólnego ze Strefami. CO2 nie jest zanieczyszczeniem powietrza - to gaz cieplarniany. SCT służą zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń do powietrza, którym oddychamy w miastach- pyłów (PM) i tlenków azotu (NOx).

Substancje te powodują szereg chorób m.in. układu oddechowego. Ze względu na gęstą zabudowę miejską stanowią one poważny problem dla mieszkańców, a jednym z kroków do jego rozwiązania są wprowadzane SCT. Takie Strefy dają efekt na obszarze miast, gdzie kumulacja aut w ruchu na jednym kilometrze jezdni jest ogromna, nieporównywalna z np. lokalną droga wiejską.

Kraków ze strefą czystego transportu

Słusznie zwraca uwagę autor na różnicę między homologacją, z jaką auto opuszcza fabrykę a rzeczywistymi emisjami auta po pewnym okresie użytkowania. Dane z pomiarów wykonywanych np. w Krakowie w roku 2019 wskazują jednak jasno — istnieje zależność między standardem emisji wg którego produkowany był silnik, a realną emisją. Nawet najlepiej utrzymane najstarsze auta emitują wielokrotnie więcej zanieczyszczeń, niż ich odpowiedniki z silnikami wypełniającymi surowsze standardy Euro. Pomiary te ujawniły oczywiście pewien niski odsetek pojazdów skrajnie niesprawnych — za kontrolę ich stanu technicznego odpowiedzialne są jednak instytucje centralne, a nie samorząd.

Podsumowując: celem Stref Czystego Transportu nie jest rozwiązywanie problemów globalnych. Mają one przede wszystkim służyć poprawie jakości powietrza, życia i zdrowia mieszkańców miasta, w którym przekroczone są normy zanieczyszczenia powietrza. W miastach, w których takie strefy powstały poprawia się jakość powietrza i, w efekcie, zdrowie mieszkańców.

Dyskusja o Strefach Czystego Transportu w Polsce powinna opierać się na faktach: badaniach zdrowotnych i pomiarach jakości powietrza. Na razie emocje biorą górę.

11 stycznia 2024 w Rzeczpospolitej ukazał się artykuł dotyczący unieważnienia uchwały w sprawie powstania Strefy Czystego Transportu (SCT) w Krakowie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny.

Pozostało 94% artykułu
Ekologia
Strefy czystego transportu mogą stać się obowiązkowe dla większych miast
Ekologia
Niemcy zapłacą za zezłomowanie auta spalinowego. Za premię trzeba kupić elektryka
Materiał Partnera
Nowe normy emisji powinny zostać przesunięte
Materiał Partnera
Działamy na rzesz dekarbonizacji transportu
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Ekologia
Naklejki uprawniającej do wjazdu do Strefy Czystego Transportu potrzebują nieliczni